Artikelen

In het onderzoek naar de moord op Pim Fortuyn hebben politie en openbaar ministerie maandenlang een veroordeelde oud-kompaan van topcrimineel Stanley Hillis aangemerkt als mogelijke leverancier van het moordwapen. De verdachte, Paul Molhoek, was veroordeeld wegens verboden wapenbezit en stond op de radar van de inlichtingendienst. Hij woonde in het Wageningse kantoorpand van Volkert van der G., de moordenaar van Fortuyn.

Nederland speelt een veel grotere rol in de export van verboden pesticiden dan eerder gedacht. En die stoffen, die komen ook weer bij ons terug. Dat blijkt uit onderzoek van Argos. In 2022 werd alleen al meer dan 6 miljoen kilo van deze stoffen, die in de EU voor gebruik in de landbouw verboden zijn, vanuit Rotterdam naar Brazilië geëxporteerd. Risicovol voor de mensen daar, zo toonde de uitzending aan, maar ook komen ze met een boemerangeffect weer terug naar de EU: via het voedsel.

De rol van Nederland in de export van in de EU verboden pesticiden is veel groter dan op basis van eerdere cijfers werd gedacht. In 2022 werd alleen al meer dan 6000 ton van de gevaarlijke stoffen vanuit Rotterdam naar Brazilië geëxporteerd, zo blijkt uit onderzoek van Argos. En de export neemt alleen maar toe. Het gaat om stoffen die ernstige risico’s met zich meebrengen voor het milieu en de gezondheid. Deze stoffen vinden bovendien hun weg weer terug naar de EU, via geïmporteerd fruit.

Pesticides die hier verboden zijn, worden vanuit de EU nog wel op grote schaal geëxporteerd naar landen zoals Brazilië. Daar bedreigt het landbouwgif de gezondheid van kleine boeren die naast de grote suikerrietplantages wonen. Met een boemerangeffect komt dat verboden gif vervolgens ook weer terug op ons bordje. Argos ontdekte dat de rol van Nederland in de handelsketen aanzienlijk is. Veel groter dan eerder werd gedacht.

In een groot gebied rond de fabriek van Chemours in Dordrecht is vervuiling van PFAS aangetroffen. Een deel van het gebied, zoals de moestuinen en een zwemplas in een recreatiegebied moeten gesaneerd worden. Maar hoe saneer je als er nog geen methode is om de PFAS uit bijvoorbeeld vervuilde grond te halen? En wat gaat dat allemaal kosten?

Minister Slob van Media verplichtte de NPO in 2019 voortaan 25 in plaats van 16,5 procent van zijn programmabudget te besteden bij buitenproducenten, commerciële bedrijven buiten het bestel. Slob wilde meer pluriformiteit en ‘programmatische innovatie’. Het tegendeel gebeurde: mediamultinationals gaan met de bulk van het geld aan de haal, kleinere makers komen bij de NPO steeds minder aan bod. ‘Ik was eigenlijk best wel boos.’

De Nederlandse publieke omroep besteedde in 2022 266 miljoen euro, bijna 40 procent van het totale programmabudget, bij zogenoemde buitenproducenten, commerciële bedrijven die niet tot het bestel behoren. Dat is veel meer dan het wettelijk voorgeschreven bestedingsminimum van 25 procent. De bulk van het geld komt terecht bij een kleine groep grote buitenproducenten, meestal dochters van buitenlandse mediamultinationals. Kleinere onafhankelijke producenten, die juist vaak de programma’s maken die de publieke omroep onderscheidt van de commerciële zenders, krijgen die steeds moeilijker geplaatst in het uitzendschema van de NPO, de koepel die het publieke bestel aanstuurt.

De Nederlandse publieke omroep koopt een groot deel van zijn programma’s in bij zogenoemde ‘buitenproducenten’, commerciële bedrijven die niet tot het publieke bestel behoren. Daar zit een politieke gedachte achter. ‘Externe producenten leveren een belangrijke bijdrage aan de pluriformiteit,’ schreef toenmalig minister van Media Arie Slob in 2019 aan de Tweede Kamer. ‘Zij maken in opdracht van de omroepen programma’s die aansluiten op behoeften in de maatschappij. De Nederlandse productiesector heeft een enorm creatief potentieel dat kan bijdragen aan programmatische innovatie.’

In een nieuwsbrief sorteert de provincie Zeeland voor op een afwijzing van het handhavingsverzoek dat is ingediend door omwonenden van het bedrijf Heros. Volgens de provincie voldoet de huidige situatie aan de regels en is overkapping van het terrein van Heros niet nodig. Omwonenden hadden de provincie daartoe verzocht, vanwege structurele overlast van overwaaiend stof. Een formeel besluit op hun verzoek hebben de bewoners nog niet ontvangen. In de Zeeuwse krant PZC moesten ze lezen dat er al een standpunt lijkt te zijn ingenomen. Deskundige Cor Coenrady is het niet eens met de provincie en blijft bij zijn standpunt dat het terrein van Heros overkapt moet worden.

Voor veel kinderen zit de weg naar passend onderwijs vol met hobbels. Zo ook voor de nu achttienjarige Tommy. Hij kreeg in groep vier de diagnose autisme. Na de overstap naar het speciaal onderwijs, bleek hij ook daar niet op zijn plek te zijn. Tien jaar lang was hij op verschillende scholen ingeschreven en ging hij naar dagbesteding. Maar meestal zat hij thuis. 'Ik had constant het idee dat ik moest overleven. Ik viel emotioneel helemaal uit elkaar.'

Een passende plek op school dichtbij huis voor elk kind. Dat was de belofte van de Wet passend onderwijs die in 2014 werd ingevoerd. Tien jaar later stijgt het aantal ‘thuiszitters’ echter nog steeds. ‘Het passend maken van het onderwijs is mislukt’, zegt Joli Luijckx van Oudervereniging Balans. De organisatie heeft 2024 omgedoopt in ‘Het jaar van de thuiszitters’. ‘Ouders zijn al wakker, nu de verantwoordelijken voor het onderwijssysteem nog.'

Passend onderwijs voor elk kind. Dat was tien jaar geleden het uitgangspunt van een nieuwe wet. Minder uitval door meer en betere ondersteuning op de gewone scholen en op termijn afbouw van het speciaal onderwijs. Dat doel is nog lang niet binnen handbereik. Wachtlijsten en personeelsgebrek in jeugdzorg en onderwijs helpen niet mee.

Het aantal leerlingen dat thuis zit in plaats van op school is ook dit jaar gestegen. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het Ministerie van Onderwijs, die vandaag gepubliceerd zijn. In alle categorieën van de leerplichttelling in schooljaar 2022-2023 is een stijging van de verzuimcijfers te zien ten opzichte van een het jaar ervoor. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Netwerk van Leidinggevenden Passend Onderwijs pleiten voor een Ministerie van Jeugd en Onderwijs.

In het Zeeuwse dorp Sluiskil ervaren inwoners gezondheidsklachten door neerdalend stof. Zo ook Frank, Hans en Jan. Zij wijzen naar de overkant van het kanaal, waar recyclingbedrijf Heros is gevestigd. Hoge bergen verbrandingsas bedekken daar het terrein. “Als de wind deze kant op staat, kan je je naam op de autoruiten schrijven.”

Jeukende ogen, braakneigingen en om de haverklap verkoudheidsklachten: omwonenden van het industriegebied in het Zeeuwse Sluiskil ervaren veel overlast door overwaaiend stof. In twee jaar tijd zijn er zo’n honderd overlastmeldingen gedaan van stof en stank door bewoners van het dorp. Sluiskil is niet de enige plaats waar meldingen van overlast door de industrie worden gedaan. Wat kun je als bewoner zelf doen om in te grijpen?

In de Argos-uitzending ‘Dorp onder het stof’ wijst gerechtelijk deskundige Cor Coenrady op nieuwe regels die zijn ingegaan voor bedrijven om luchtverontreiniging tegen te gaan. Onder de nieuwe Omgevingswet is het vanaf nu verplicht om stoffen die kunnen uitwaaien over de omgeving, op te slaan in een gesloten ruimte in plaats van in de buitenlucht. Uit onderzoek van Argos blijkt dat honderden bedrijven in heel Nederland daar niet aan voldoen.

In het Zeeuwse dorp Sluiskil wonen inwoners pal tegenover de zware industrie, met aanhoudende overlast als gevolg. Ze klagen onder meer over stof dat over het dorp waait, van hoge bergen verbrandingsassen die liggen opgeslagen in de buitenlucht. Argos ontdekte hoe één regel uit een nieuwe wet deze overlast in een klap zou kunnen wegnemen.

Bedrijven in heel Nederland voldoen niet aan strengere regels om luchtvervuiling tegen te gaan. Dat blijkt uit onderzoek van Argos. Sinds dit jaar moet grootschalige opslag van veel stoffen die kunnen verwaaien – zoals zand en verbrandingsassen – in een gesloten ruimte plaatsvinden, in plaats van in de buitenlucht. Honderden bedrijven, in elk geval in de metaal- en afvalbranche, voelen zich overvallen door deze nieuwe regel.