TV

De Gifboemerang
  • Nina van Raay
  • Martijn Kieft

Pesticides die hier verboden zijn, worden vanuit de EU nog wel op grote schaal geëxporteerd naar landen zoals Brazilië. Daar bedreigt het landbouwgif de gezondheid van kleine boeren die naast de grote suikerrietplantages wonen. Met een boemerangeffect komt dat verboden gif vervolgens ook weer terug op ons bordje. Argos ontdekte dat de rol van Nederland in de handelsketen aanzienlijk is. Veel groter dan eerder werd gedacht.

Bianca Lopes (34) woont naast zo’n suikerrietplantage, op zo’n 500 kilometer van São Paulo. Haar familie behoort tot een boerenfamilie die al generaties op kleine schaal groente verbouwt. Maar sinds een aantal jaren vliegen er vliegtuigen rakelings langs hun boerderij. Vanuit de lucht laten zij pesticiden vallen. Wanneer er bij haar dochter chemische longontsteking wordt geconstateerd en zij ziek blijft, komt ze in verzet. Al weet ze niet zeker waar haar dochter precies ziek van wordt, de vliegtuigen met de wolken gif maken haar angstig.  

Argos werkte voor deze uitzending samen met journalisten van Réporter Brasil en Lighthouse. Aan de hand van documenten verkregen via de Braziliaanse Wet Open Overheid (WOO) wordt duidelijk dat gebruikte pesticiden in de regio van Bianca voor een aanzienlijk deel uit Europa worden geïmporteerd.

Argos dook in de handelsketen en ontdekte dat Nederland hier een grote rol in speelt. Maar liefst zesduizend ton pesticiden die hier niet meer gebruikt mogen worden, kwamen in 2022 via Rotterdam de haven van Santos binnen. Vaten en jerrycans vol stoffen waarvan bekend is dat ze mogelijk kankerverwekkend zijn. Die wij zelf niet meer mogen gebruiken. Waarvan ook bekend is dat ze bijzonder schadelijk zijn voor het drinkwater. Of risico’s vormen voor de vruchtbaarheid of voor ongeboren kinderen. Ze gaan de hele wereld over. En dat is allemaal legaal. Want het exportverbod waar in Brussel over werd gesproken, dat is er nooit gekomen.

En via die zeeroute komen zij ook weer bij ons terug. Op het fruit en groente dat wij importeren uit landen waar die stoffen wel gebruikt mogen worden.  

Nieuws

Nederland 'sleutelrol' in handel van in EU verboden pesticiden

De rol van Nederland in de export van in de EU verboden pesticiden is veel groter dan op basis van eerdere cijfers werd gedacht. In 2022 werd alleen al meer dan 6000 ton van de gevaarlijke stoffen vanuit Rotterdam naar Brazilië geëxporteerd, zo blijkt uit onderzoek van Argos. En de export neemt alleen maar toe. Het gaat om stoffen die ernstige risico’s met zich meebrengen voor het milieu en de gezondheid. Deze stoffen vinden bovendien hun weg weer terug naar de EU, via geïmporteerd fruit.

Lees hier de reactie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Reactie namens woordvoering Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (klik om te openen)

Vragen

  • Uit ons onderzoek blijkt de rol van Nederland bij export rol niet gering, acht de minister dat wenselijk?

  • De plannen om het via de Europese Commissie binnen de hele EU in 1 keer te regelen, staan al 2 jaar in de ijskast. (In consultatie) In België heeft men werk gemaakt van een exportverbod van hier verboden pesticiden – zou Nederland daar ook mee aan het werk moeten?

Antwoord

Nederland vindt het niet wenselijk dat chemische stoffen en bestrijdingsmiddelen die in de EU verboden zijn wél hier worden geproduceerd en geëxporteerd. Nederland pleit daarom in Europa voor een verbod hierop. Een nationaal verbod instellen is minder effectief vanwege de mogelijkheden tot een waterbed-effect: een verbod vanuit Nederland is niet effectief als dezelfde stof vanuit een ander EU-land wel gewoon mag worden geëxporteerd.

 

journalist Nina over de uitzending
Achtergrond

'Verboden pesticiden' op jouw boodschappen

Nederland speelt een veel grotere rol in de export van verboden pesticiden dan eerder gedacht. En die stoffen, die komen ook weer bij ons terug. Dat blijkt uit onderzoek van Argos. In 2022 werd alleen al meer dan 6 miljoen kilo van deze stoffen, die in de EU voor gebruik in de landbouw verboden zijn, vanuit Rotterdam naar Brazilië geëxporteerd. Risicovol voor de mensen daar, zo toonde de uitzending aan, maar ook komen ze met een boemerangeffect weer terug naar de EU: via het voedsel.

sprekers

    Ad Ragas

    Hoogleraar humane en ecologische risicobeoordeling aan de Radboud Universiteit

    Paul Scheepers

    Toxicoloog Radboud Universiteit

    Diógenes Rabello

    Onderzoeker milieu, werk en gezondheid aan de Universiteit São Paulo

    Laurent Gaberell

    Landbouw- en voedselonderzoeker bij PublicEye

    Bianca Lopes

    Gemeenschapsleider en omwonende van suikerriet en katoenplantages in Brazilië

    Beatriz

    Omwonende