Meer kinderen dan nodig groeien niet thuis op, als gevolg van een uithuisplaatsing.
Ieder jaar worden er duizenden kinderen uit huis geplaatst. Soms op vrijwillige basis, maar ook regelmatig met spoed en onder politiebegeleiding. Ouders en kinderen die het daar niet mee eens zijn, hebben weinig mogelijkheid om een uithuisplaatsing terug te draaien.
Met de introductie van de nieuwe Jeugdwet in 2015 was het doel om het aantal uithuisplaatsingen terug te dringen. Dat is niet gelukt. Soms is een situatie in een gezin zo onveilig voor een kind, dat een uithuisplaatsing het laatste redmiddel is. Maar niet altijd. Deskundigen zeggen dat er meer kinderen uithuisgeplaatst worden dan nodig zou zijn.
Lange wachtlijsten, slepende procedures en verkeerde rapportages liggen ten grondslag aan de problemen. We lopen achter op andere landen, zeggen experts: er worden fundamentele rechten van kinderen geschonden. Maar waar gaat het nu precies mis? En wat zijn de gevolgen daarvan?
Kun je bijdragen aan de voortgang van dit onderzoek, vanuit je vakgebied, of heb je een tip? Deel het met de redactie.
Nederland is onlangs flink tot de orde geroepen in een historische uitspraak van het Europees Hof voor de rechten van de Mens over uithuisplaatsingen. De uitspraak, samen met twee recente rapporten over uithuisplaatsen, legt bloot wat er niet functioneert in het systeem.
Jeugdbeschermers moeten er soms voor durven kiezen om kinderen minder snel weg te halen bij hun biologische ouders. Ook als daar risico’s aan vast zitten. Dit zegt staatssecretaris Teun Struycken voor rechtsbescherming in Argos, naar aanleiding van een uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en twee recente rapporten.
Het Europees Hof voor de rechten van de Mens heeft Nederland onlangs flink tot de orde geroepen in een historische uitspraak over uithuisplaatsingen. De uitspraak, samen met twee recente rapporten over uithuisplaatsen, legt bloot wat er niet functioneert in het systeem.
Een gezinshuis is een vorm van opvang voor uithuisgeplaatste kinderen, die past in het ‘zo thuis als mogelijk’ opgroeien. Er is grote vraag naar en het aantal neemt toe. Door velen wordt dit gezien als één van de beste vormen van opvang. Maar het kent ook risico’s. Hoe bewaak je de kwaliteit? En hoe is het om een gezinshuis te hebben?
Benito groeide op in een gezinshuis, maar het was er onveilig. Hij spande een zaak aan voor het Tuchtcollege van de Jeugdzorg, om te voorkomen dat meer kinderen hetzelfde zou overkomen. Maar wat er toen gebeurde, had niemand voor mogelijk gehouden.
Benito groeide op in een gezinshuis, maar het was er onveilig. Hij spande een zaak aan voor het Tuchtcollege van de Jeugdzorg, om te voorkomen dat meer kinderen hetzelfde zou overkomen. Maar wat er toen gebeurde, had niemand voor mogelijk gehouden.
Jaarlijks worden duizenden kinderen uithuisgeplaatst en soms gebeurt dat met assistentie van de politie. Inzet van politie maakt zo’n gebeurtenis extra aangrijpend. Niet alleen voor ouders en kinderen, ook voor de politie zelf is het een van de meest aangrijpende dingen om te doen. Volgens deskundigen zou het aantal uithuisplaatsingen met politie-inzet omlaag kunnen en moet er bovendien beter worden gekeken naar alternatieven.
Zo'n 550 keer per jaar is de politie aanwezig bij uithuisplaatsingen van kinderen. Dit maakt een uithuisplaatsing extra ingrijpend. Niet alleen voor de ouders en kinderen, maar ook voor de politie zelf. Martin Bakker, politieagent in Zoetermeer, maakte dit meerdere malen mee. Hoe is het voor een agent om dit werk te doen en wat komt erbij kijken?
Jaarlijks wordt gemiddeld 550 keer per jaar de politie ingezet bij een uithuisplaatsing, blijkt uit onderzoek van Argos. Dat aantal moet omlaag, zeggen deskundigen. Het maakt een uithuisplaatsing, die op zichzelf al traumatisch is, nog ingrijpender. ‘Er moet beter worden gekeken naar alternatieven.’
Er zijn veel problemen in de jeugdbescherming, maar soms is er ook reden tot optimisme. Recent kwam er een nieuwe richtlijn uit voor jeugdhulpprofessionals. Die laat zien dat het bewustzijn rond de risico’s van uithuisplaatsen eindelijk lijkt toe te nemen binnen de jeugdbescherming.
Er is een nieuwe richtlijn voor uithuisplaatsen, ‘Richtlijn uithuisplaatsing en terugplaatsing.’ Die verschilt veel van de vorige en laat zien dat er een grote omslag gaande is binnen de jeugdzorg in het denken over uithuisplaatsen. Deskundigen zijn verheugd en noemen het een ‘positieve ontwikkeling.’
Hier een (korte) versie van de lead. In de velden hieronder geef je de kop en de afbeelding weer.
Er moeten meer geld en middelen beschikbaar komen om de uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregelen te verbeteren, zegt minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming. Meer menskracht, minder bureaucratie en verlaging van de caseload voor hulpverleners. Op dit moment is Weerwind samen met staatssecretaris Van Ooyen van VWS bezig met een plan en hij verwacht er binnenkort ‘een klap op te geven’.
Als Cheyenne acht jaar oud is, gaat ze wat nachtjes uit logeren. Althans, dat is wat haar verteld wordt. In werkelijkheid wordt ze die dag uithuisgeplaatst. Ze komt terecht in een jeugdzorginstelling, en dat zal zeker niet het laatste adres zijn waar Cheyenne gedurende haar kindertijd zal komen te wonen.
Gebrina is veertien als ze uit huis wordt geplaatst. In de eerste twee jaar die ze onder de hoede van Jeugdzorg doorbrengt, wordt ze maar liefst vijf keer overgeplaatst. Elke keer een nieuwe plek, een nieuw gezin, en nieuwe regels. ‘Ik heb wel eens bewust spullen in mijn koffer gelaten. Ik dacht: als ik toch weer ga, dan zit het er alvast in.’
Als jeugdbeschermer Esmay de opdracht krijgt om het gezag van moeder Helena over haar uithuisgeplaatste kinderen te beëindigen, krijgt ze twijfels. Is er wel voldoende gewerkt aan terugplaatsing? Tegen het plan in van haar werkgever, de jeugdbeschermingsorganisatie, probeert ze er alles aan te doen om de kinderen in de buurt van hun moeder te houden.
Jeugdzorg spant zich onvoldoende in voor terugplaatsing. Instanties houden cijfers niet bij en er is onvoldoende passende hulp beschikbaar voor gezinnen om terugplaatsing mogelijk te maken, zo blijkt uit onderzoek van Argos. Naar aanleiding van onze uitzending hierover zijn Kamervragen gesteld aan minister Weerwind (Rechtsbescherming) en staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport).
Hoewel de wet en de Europese en nationale richtlijnen het voorschrijven, voldoet Nederland niet aan de inspanningsverplichting als het gaat om het werken aan terugplaatsen. Bovendien worden de cijfers van het aantal kinderen dat wel wordt teruggeplaatst niet bijgehouden, zo blijkt uit onderzoek van Argos.
De drie kinderen van Chantal zijn twee jaar geleden met spoed uithuisgeplaatst. Haar zoons wonen sindsdien in een gezinshuis, haar dochter in een instelling. Argos maakte vorig jaar een uitzending over de impact op het gezin. Nu bezoeken we Chantal opnieuw. Hoe meer tijd verstrijkt, hoe verder zij en haar kinderen verstrikt raken in het web van de jeugdbescherming. De kans dat haar kinderen terug naar huis kunnen wordt alleen maar kleiner.
Ouders van wie het kind uit huis is geplaatst of onder toezicht is gesteld, kampen met slepende procedures en lange wachttijden voor hulp. Als één van de weinige advocaten richt Mieke Krol zich landelijk uitsluitend op dit soort zaken. ‘Ik heb situaties gehad, waarbij ik dacht: als dat onderzoek eerder gestart was, hadden ouders dan wel een kans gehad om uiteindelijk weer voor hun kindje te kunnen zorgen?’
Ouders van wie het kind uit huis is geplaatst of onder toezicht is gesteld, kampen met slepende procedures en lange wachttijden voor hulp. Als één van de weinige advocaten richt Mieke Krol zich landelijk uitsluitend op dit soort zaken. ‘Ik heb situaties gehad, waarbij ik dacht: als dat onderzoek eerder gestart was, hadden ouders dan wel een kans gehad om uiteindelijk weer voor hun kindje te kunnen zorgen?’
Jeugdhulpinstanties luisteren slecht naar ouders en kinderen bij het zoeken van hulp voor gezinnen. Dat vergroot het risico dat de hulp die aangeboden wordt, niet werkt.
Kinderombudsman Margrite Kalverboer ziet een uitdijende jeugdhulp zonder aandacht voor kind en ouders.
Kinderrechter Tempel beslist wekelijks over gedwongen uithuisplaatsingen.
Stella was tien jaar oud, toen ze uithuisgeplaatst werd. Ze kwam terecht in een instelling tussen veel oudere kinderen. ‘Ik moest me er letterlijk invechten.’
Interview met bijzonder hoogleraar Annemiek Harder over uithuisplaatsingen en de marktwerking in de jeugdzorg.
Met de Jeugdwet van 2015 werd besloten dat minder kinderen uithuisgeplaatst moesten worden. Toch is het aantal uithuisplaatsingen in de jeugdzorg, sinds die tijd toegenomen.
Kinderrechter Tempel beslist wekelijks over gedwongen uithuisplaatsingen
