Een glazen bol voor fraude en leefbaarheid

David Davidson
Saskia Adriaens

20 december 2022

onderdeel van

Algoritmes

De overheid voorspelt met behulp van schimmige methodes fraude en misstanden in sociaal-economisch zwakkere wijken, naar eigen zeggen om de leefbaarheid te verbeteren. Hoe werkt die ‘glazen bol’? Kan deze methode waarbij instanties als Belastingdienst, UWV, politie en gemeenten privacygevoelige gegevens delen eigenlijk wel door de beugel?

Uit een groot aantal documenten die Argos en Lighthouse Reports in handen kregen blijkt dat buurten worden doorgelicht en dat voor de overheid zelfs ‘vrouw in de bijstand krijgt kind’ een indicator voor fraude kan zijn, of iemands waterverbruik.

In arme wijken voorspelt de overheid nog altijd fraude

De overheid voorspelt na het verbod op het ‘sleepnet’ SyRI nog altijd fraude op adressen in sociaal-economisch zwakkere wijken. Argos en Lighthouse Reports deden onderzoek naar de methode, waarbij gemeenten en instanties als Belastingdienst, UWV en politie risicosignalen delen. ‘Dit gaat over een overheid die zoveel van je afweet dat die altijd iets kan vinden.’

Organisaties achter SyRI-verbod spannen nieuwe rechtszaak aan om profileren burgers

Een coalitie van maatschappelijke organisaties begint een rechtszaak tegen de manier waarop de overheid burgers profileert om socialezekerheidsfraude op te sporen in wijken met veel uitkeringen. Aanleiding is nieuw onderzoek van Argos en Lighthouse Reports.

Algoritmes

Overheden verzamelen gegevens over burgers en gebruiken die gegevens om deze zelfde burgers te controleren. Sinds het discriminerende algoritme van de toeslagenaffaire weten we dat dit niet zonder gevaren is. Duizenden ouders belandden - vaak onterecht - in de kaartenbak van de afdeling fraudeopsporing.