Shell smeedde intern plan om kritiek op blauwe waterstof te pareren

In het drie pagina’s tellende document beschrijft Shell hoe het bedrijf wil reageren op een onderzoek van de Amerikaanse wetenschappers Mark Jacobson (Stanford University) en Robert Howarth (Cornell University). De studie verscheen in 2021 in een wetenschappelijk tijdschrift en concludeert dat de klimaatimpact van blauwe waterstof nauwelijks beter is dan die van fossiele brandstoffen. In sommige gevallen zou de uitstoot zelfs 20 procent hoger liggen dan bij kolen of gas.

Wetenschappers als spreekbuis

Shell schrijft in het interne strategiedocument dat het niet zelf in de media zal reageren op de studie. In plaats daarvan kiest het voor een strategie waarbij ze ‘media en stakeholders doorverwijzen naar (...) geloofwaardige derde partijen’, zoals ‘wetenschappers of organisaties’. Ook wil Shell publieke optredens aangrijpen ‘om een geloofwaardige boodschap uit te dragen’ en hun ‘waterstofnarratief te delen.’ 
 
Shell weet ook al waar ze dat onder meer wil doen: op een door hun gesponsord evenement van het journalistieke medium Politico in september 2021. Het fossiele bedrijf wilde daar blauwe waterstof promoten als ‘onderdeel van hun strategie om de klimaatdoelen te halen’. 

Verdienmodel voor fossiele industrie

Door waterstof te maken uit fossiele brandstoffen kunnen oliebedrijven hun inkomsten uit fossiel verlengen. De meest voorkomende manier om waterstof op te wekken is door middel van aardgas. Op die manier kunnen fossiele bedrijven zich presenteren als onderdeel van de oplossing, in plaats van het probleem. De fossiele industrie heeft dus veel baat bij een positief imago voor (blauwe) waterstof.

Eerder deze week onthulde Argos, samen met Solid Sustainability research en Universiteit Twente, dat de Europese Unie al meer dan vier miljard euro investeerde in waterstofonderzoek afgelopen decennia, waarvan ruim een derde (1,4 miljard) bij projecten met fossiele partners terecht kwam.

Nederlandse wetenschappers

In het interne Shell-document wordt er specifiekaandacht besteed aan mogelijke Nederlandse partners als onderdeel van hun strategie. Shell schrijft: ‘Blijf de acties van het H-Vision-consortium benutten. H-Vision werkt samen met wetenschappers zoals Ad van Wijk en Paulien Herder van de TU Delft om een constructief artikel voor te bereiden en in te dienen.’

H-Vision is een samenwerkingsverband van verschillende bedrijven in de Rotterdamse haven, met als doel om met waterstof de CO2-uitstoot te verminderen. Shell is daar, samen met BP en Exxon, een belangrijke partner. Maar H-Vision ontkent een spreekbuis te zijn voor Shell. Volgens H-Vision is er nooit contact geweest met Shell of de genoemde wetenschappers over het onderzoek van Jacobson. “Wat Shell heeft bedoeld met ‘samenwerken’, kan alleen Shell zelf vertellen,” schrijft de woordvoerder.

Niet op de hoogte

Ad van Wijk, emeritus-hoogleraar duurzame energie aan de TU Delft speelt al jaren een invloedrijke rol in de vormgeving van het Europese waterstofbeleid. Hij reageert verbaasd op de ontdekking dat zijn naam in het interne document voorkomt: “Daar ben ik nooit in gekend. Ik ken dat document niet en wist ook niet dat ik erin genoemd ben,” zegt hij. Op de vraag of Shell hem ooit heeft benaderd om een positieve draai te geven aan het onderzoek van Jacobson antwoordt hij resoluut: “Nee, ze weten wel hoe ik erover denk.” Het stoort hem dat Shell zijn naam zomaar opvoert: “Dat vind ik eigenlijk niet kunnen, nee.”

Het is niet de eerste keer dat Van Wijk eerder in verband werd gebracht met de fossiele industrie. In 2023 onthulde het Financieele Dagblad dat Van Wijks leerstoel aan de TU Delft in stilte werd betaald door Netbeheer Nederland, de lobbyclub van Nederlandse netbeheerders. Een jaar later publiceerde Follow the Money een onderzoek waaruit bleek dat Van Wijk adviseur was geweest voor Hydrogen Europe, een machtige lobbyclub voor waterstof in Brussel. 

Ook Paulien Herder, hoogleraar energiesysteemtechniek aan de TU Delft, wordt in het document genoemd. Herder besloot geen interview te geven aan Argos, maar liet wel schriftelijk weten dat ze “bestuurlijk actief en zichtbaar is in het energiedomein”. Mogelijk verklaart dat volgens haar de vermelding in het Shell-document, al benadrukt ze dat er geen sprake is geweest van afstemming met Shell over een reactie op het Jacobson-onderzoek. 

Shell sloeg een interviewverzoek af. Of de plannen van het bedrijf ooit verder zijn gekomen dan het papier, blijft daarmee onduidelijk. 

Geen inhoudelijke reactie van Shell

Per mail geeft Shell alleen een algemene reactie. Een woordvoerder schrijft: “Shell heeft als doel om een veilig, winstgevend en schaalbare waterstoftak op te bouwen die helpt bij het terugdringen van Shell’s uitstoot. Shell gelooft dat zowel hernieuwbare – groene – waterstof als koolstofarme – blauwe – waterstof noodzakelijk is voor de energietransitie.”