We zijn de 1,5 graad opwarming gepasseerd. Hoe zijn we hier gekomen? En op welke momenten kon het tij nog worden gekeerd? Argos reconstrueerde vier decennia klimaatbeleid in Nederland en daarbuiten. Van gemiste kansen tot doorbraken: dit is het volledige overzicht.
In 2024 was de gemiddelde wereldtemperatuur voor het eerst meer dan 1,5 graad hoger dan in 1850, toen de metingen begonnen. Nederland voerde in de jaren tachtig als een van de eerste landen klimaatbeleid in. De achteruitgang van de natuur leidde toen tot het eerste Milieubeleidsplan en de eerste internationale klimaatconferentie in Noordwijk.
Bijna veertig jaar later is dat optimisme verdwenen. We weten dat de CO₂-uitstoot omlaag moet, maar in 2024 werd juist een recordhoeveelheid fossiele brandstoffen verbrand. Het Planbureau voor de Leefomgeving schat dat het nationale klimaatdoel voor 2030 — een reductie van 55 procent in broeikasgasemissies ten opzichte van 1990 — 'heel erg onwaarschijnlijk' is. Hoe zijn we op dit punt beland?
Wie ligt er dwars bij de aanpak van het klimaatprobleem?
Als we oud-politici mogen geloven, hadden we het klimaat eind jaren tachtig kunnen redden. Een belangrijk RIVM-rapport sloeg in als een bom en de eerste internationale klimaatconferentie vond plaats in Noordwijk. Nederland liep voorop met klimaatbeleid, maar uiteindelijk maakte dat beleid plaats voor economische groei. Hoe zijn we hier beland?
1988
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) — het orgaan van de Verenigde Naties dat de wetenschap over klimaatverandering beoordeelt — wordt opgericht. Voor het eerst getuigt een wetenschapper, James Hansen, in het Amerikaanse Congres over broeikasgassen.
In Nederland wordt een onderzoek van het RIVM gepubliceerd, "Zorgen voor Morgen", waarin aandacht wordt besteed aan milieuproblemen en klimaatverandering. Koningin Beatrix verwijst ernaar in haar kersttoespraak.
1989
Het eerste Nationaal Milieubeleidsplan wordt gepubliceerd. De VVD is het niet eens met een van de maatregelen: het afschaffen van het reiskostenforfait. Het kabinet valt.
Ondertussen organiseert milieuminister Ed Nijpels de eerste internationale klimaatconferentie in Noordwijk. Geïndustrialiseerde landen erkennen dat de uitstoot van broeikasgassen zo snel mogelijk moet worden gestabiliseerd, maar sommige landen blokkeren concrete reductieafspraken.
Als reactie op de groeiende aandacht voor klimaatverandering wordt in 1989 de Global Climate Coalition (GCC) opgericht, een lobbygroep uit de fossiele industrie.
1992
In de aanloop naar de Earth Summit in Rio de Janeiro — een VN-conferentie voor het stimuleren van duurzame ontwikkeling op mondiaal niveau — verspreidt de GCC een video, “The Greening of Planet Earth”, naar het Witte Huis en honderden journalisten. Deze video, geproduceerd door de steenkoolsector, beweert dat CO₂-emissies en de opwarming van de aarde goed zijn voor de landbouw.
Accepteer de 'social' cookies om deze 'youtube'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
Tijdens de Earth Summit in Rio wordt een raamverdrag (de UN Framework Convention on Climate Change) opgericht. De VS blokkeert echter oproepen tot serieuze actie. 154 landen komen overeen om 'gevaarlijke' opwarming door broeikasgassen te voorkomen en stellen een niet-bindend doel: om de uitstoot tegen het jaar 2000 terug te brengen naar het niveau in 1990. De 13-jarige Severn Suzuki roept beleidsmakers op tot actie.
Accepteer de 'social' cookies om deze 'youtube'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
1995
Het IPCC concludeert dat er een duidelijke menselijke invloed is op het mondiale klimaat. In het rapport wordt voorspeld dat de temperatuur tegen het jaar 2100 wereldwijd tussen de 1 en 4,5 graden zal zijn gestegen. In Nederland besluit de Tweede Kamer een tijdelijk parlementair onderzoek klimaatverandering en broeikaseffect in te stellen.
1996
De conclusie van het parlementair onderzoek is dat er snel een politiek antwoord moet komen op de signalen van klimaatverandering. De commissie vindt dat Nederland in 2020 dertig tot veertig procent minder CO₂ moet uitstoten.
1997
Het Protocol van Kyoto stelt doelen voor om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen: er komt een bindende afspraak tussen 36 geïndustrialiseerde landen om emissies met gemiddeld 7 procent terug te brengen vóór 2012. Nederland is koploper tijdens de onderhandelingen. De VS tekent het verdrag, maar het wordt niet geratificeerd door de Amerikaanse Senaat. De GCC geeft 13 miljoen dollar uit om de steun voor het verdrag te verzwakken.
2001
Het derde IPCC-rapport stelt dat opwarming van de aarde 'zeer waarschijnlijk' is, met zeer schadelijke gevolgen in de toekomst.
Amerikaanse president George W. Bush trekt de VS terug uit het Protocol van Kyoto, omdat het verdrag zich alleen richtte op ontwikkelde landen en ernstige schade zou toebrengen aan de Amerikaanse economie. De GCC wordt opgeheven.
2002
Met de opkomst van Pim Fortuyn en het aantreden van het kabinet Balkenende-I krijgt het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer geen minister, maar een staatsecretaris.
2005
Het Protocol van Kyoto treedt in werking, ondertekend door de belangrijkste industrielanden, met uitzondering van de VS.
2006
“An Inconvenient Truth", een documentaire over klimaatverandering van de voormalige Amerikaanse vice-president Al Gore, overtuigt velen maar verscherpt de politieke polarisatie.
Accepteer de 'social' cookies om deze 'youtube'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
2007
Het vierde IPCC-rapport waarschuwt dat de ernstige gevolgen van de opwarming van de aarde duidelijk zijn en dat de mens de oorzaak is. De kosten om de uitstoot te verminderen zijn veel lager dan de schade die deze zal veroorzaken. Er is dringend behoefte aan een grote reductie van de CO₂-uitstoot vóór 2030.
De Groenlandse en Antarctische ijskappen en de bedekking van de Noordelijke IJszee met zee-ijs blijken sneller te krimpen dan verwacht.
2013
De Urgenda klimaatzaak begint in Nederland, de eerste klimaatzaak die wordt aangespannen tegen een regering op basis van mensenrechten.
2015
Het Akkoord van Parijs wordt gesloten. 195 landen beloven hun eigen doelen te stellen voor het terugdringen van broeikasgassen en verslag uit te brengen over hun voortgang.
In Nederland stelt de rechtbank Urgenda in het gelijk. De Nederlandse Staat moet van de rechter in 2020 de CO₂-uitstoot met ten minste 25 procent hebben teruggebracht ten opzichte van het niveau in 1990. Dit is de eerste rechtszaak ter wereld die succesvol is op het gebied van klimaatrechtvaardigheid. De overheid gaat in hoger beroep.
2017
Amerikaanse president Trump trekt de VS terug uit het klimaatakkoord Parijs.
2018
In een speciaal IPCC-rapport over 1,5 graad opwarming staat dat, om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 sterk moet zijn gedaald.
In Nederland bekrachtigt het gerechtshof de eerdere uitspraak van de rechtbank en beslist dat de Staat broeikasgassen op korte termijn verder moet terugdringen. De staat gaat in cassatie. Maatschappelijke organisaties, bedrijven, medeoverheden en NGO's vormen een Klimaatberaad om tot een nationaal Klimaatakkoord te komen. Het doel: de uitstoot halveren voor 2030, in lijn met het Akkoord van Parijs.
2019
De Stichting Urgenda wint definitief de klimaatzaak. De overheid moet binnen een jaar 25 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Sinds 1989, het jaar van de conferentie in Noordwijk, is meer CO₂ uitgestoten dan in de 250 jaar daarvoor.
2020
De Europese Green Deal is goedgekeurd door het Europees Parlement. Het doel is om in 2030 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990.
2021
Het zesde IPCC-rapport waarschuwt dat catastrofale gevolgen van klimaatverandering niet kunnen worden uitgesloten. Amerikaanse president Biden herstelt de deelname van de VS aan het Akkoord van Parijs.
In Nederland besloot men om een burgerberaad over klimaat op te zetten in samenwerking met de Tweede Kamer. Milieudefensie wint een zaak tegen Shell, die haar CO₂-uitstoot eind 2030 terug moet brengen tot netto 45 procent ten opzichte van het niveau in 2019. Shell gaat in hoger beroep.
2024
De laatste tien jaar zijn de warmste tien jaar ooit gemeten. Voor het eerst is de jaarlijkse gemiddelde temperatuur boven de 1,5 graad. Voor het tweede jaar op rij vindt de klimaatconferentie plaats in een olierijk land, Azerbeidzjan. Meer dan 1.770 lobbyisten voor kolen, olie en gas wonen de bijeenkomst bij. Ontwikkelde landen spreken af om 300 miljard dollar aan klimaatfinanciering vrij te maken om ontwikkelingslanden te steunen, terwijl zij meer dan 1000 miljard dollar vroegen.
In de Shell-zaak oordeelt de Haagse rechtbank dat Shell op grond van de maatschappelijke zorgvuldigheid verplicht is om haar uitstoot van CO₂ te verminderen, maar het hof kan het exacte percentage niet vaststellen.
2025
Het Nederlandse burgerberaad Klimaat gaat van start en zal binnen 9 maanden advies geven aan het kabinet over de aanpak van klimaatverandering op het gebied van eten, spullen gebruiken en reizen. Amerikaanse president Trump trekt Amerika weer terug uit het Parijs Akkoord.
Tijdens de COP 30 in Brazilië zullen landen in november hun nationale klimaatbeleid moeten bijwerken om de uitstoot te verminderen.