De visumtruc: vrijwilligers als verdienmodel

Een paar maanden vrijwilligerswerk doen in Nederland, kennismaken met een andere taal, samenleving en cultuur en nieuwe mensen leren kennen. Het klonk honderden jongeren van zowel binnen- als buiten de Europese Unie als muziek in de oren. Maar eenmaal aangekomen in Nederland komen ze bedrogen uit.
De jongeren worden onder slechte en onzekere omstandigheden aan het werk gezet. Hoe kan het dat de stichtingen ondanks meerdere klachten en een aangifte nog altijd vrijwilligers naar Nederland kunnen halen en Europese subsidies blijven ontvangen?
Argos sprak met meerdere slachtoffers en onderzocht hoe Nederlandse stichtingen via een slimme visumtruc kwetsbare jongeren naar Nederland halen onder het mom van culturele uitwisseling. De vrijwilligers komen via een Europees uitwisselingsprogramma, gesteund met tonnen aan Europese subsidies, bij de organisaties terecht. Deze stichtingen zijn door de IND aangemerkt als ‘erkend referent’, waardoor zij snel en gemakkelijk een visum kunnen krijgen voor vrijwilligers van buiten de Europese Unie. Hoe kan dit in Nederland gebeuren?
Dit verhaal kwam tot stand met dank aan Emiel Woutersen en Michelle Salomons van Investico.
European Solidarity Corps
Reactie van European Solidarity Corps op vragen van Argos.
Dank je wel voor je bericht. We waarderen dat je deze signalen zo zorgvuldig onderzoekt en ook ons perspectief daarin betrekt.
Vooropgesteld: we betreuren ten zeerste dat er vrijwilligers zijn die negatief terugkijken op hun ervaring. Dat zij ook lang na hun vrijwilligerservaring hier nog last van hebben, staat haaks op alles wat we met het programma beogen. Misbruik en uitbuiting zijn absoluut onacceptabel in iedere context, en we zetten ons iedere dag in om dit te voorkomen en te bestrijden binnen ons programma.
In dit bericht zullen we proberen je vragen aan ons zo zorgvuldig mogelijk te beantwoorden. Omdat we van mening zijn dat enige context daarbij waardevol is, verwerken we deze in de beantwoording. Ik zal je op donderdagochtend ook nog even bellen voor een mondelinge toelichting en om eventuele vragen te beantwoorden.
Je vragen lijken specifiek betrekking te hebben op projecten waarbij jongeren vanuit het buitenland naar Nederland zijn gekomen om vrijwilligerswerk te doen. Dit noemen we ook wel Europees vrijwilligerswerk, een mogelijkheid van het Europese (subsidie)programma European Solidarity Corps. Het European Solidarity Corps bestaat sinds 2018. Voor 2018 was het Europees Vrijwilligerswerk onder de naam ‘European Voluntary Service’ onderdeel van het programma Erasmus+ Jeugd.
Erasmus+ Jeugd en het European Solidarity Corps werden en worden beide uitgevoerd door ons Nationaal Agentschap. De andere onderdelen van Erasmus+, die betrekking hebben door de sectoren Onderwijs & Training, worden door een ander Nationaal Agentschap uitgevoerd. We begrijpen dat je ook hen vragen hebt gesteld. Zij zullen je dit ongetwijfeld ook zelf laten weten, maar ze kunnen dus niet inhoudelijk reageren op deze vragen.
- Zijn jullie bekend met misstanden in deze projecten?
De situaties die je in je mail en vragen hebt benoemd, zijn gedeeltelijk bij ons bekend. Je noemt in je bericht twee organisaties: Atlantic Bridge en Olde Vechte. Hieronder zullen op de situatie omtrent beide organisaties apart ingaan:
Atlantic Bridge
Deze organisatie heeft tot 2021 vrijwilligers ontvangen via onze programma’s. Jarenlang zijn daar positieve evaluaties over ontvangen.
Wij zijn op de hoogte gebracht van een conflict tussen een aanwezige vrijwilliger en Atlantic Bridge in 2020. Dat is opgepakt door verschillende maatregelen te nemen. Onder meer is het toezicht verscherpt en is er hoor en wederhoor toegepast.
Aangezien zowel de vrijwilliger als de organisatie ondanks hun conflict toch de samenwerking wilden voortzetten hebben we in overleg met alle partijen besloten door het Agentschap een mediator in te laten zetten. Uiteindelijk is in overleg tussen de vrijwilliger en de organisatie het vrijwilligerswerk toch eerder dan beoogd beëindigd. Bij die beëindiging hebben we er onder meer op toegezien dat de vrijwilliger alle vergoedingen ontving waar die volgens het programma recht op had. Met Atlantic Bridge hebben we duidelijke afspraken gemaakt met het doel herhaling te voorkomen. Vanwege de informatie die we op dat moment hadden leek het om een zeer serieuze, maar wel een op zichzelf staande situatie te gaan.
Het is wel nog de moeite waard te vermelden dat dit alles plaatsvond in de beginmaanden van de coronapandemie. Een uitzonderlijke situatie voor organisaties en vrijwilligers, die de projecten erg heeft geraakt. Veel activiteiten konden niet plaatsvinden zoals gepland, waardoor naar alternatieven moest worden gezocht.
In de monitoring van het volgende project bleek begin 2021 dat de afspraken die we met Atlantic Bridge hadden gemaakt, onvoldoende werden nageleefd. Dit was voor ons aanleiding om in april 2021 de Accreditatie (voorloper van het Quality Label) te schorsen. Vanaf dat moment kon Atlantic Bridge geen nieuwe vrijwilligers meer ontvangen. De Accreditatie verliep vervolgens per per 31-12-2021. Atlantic Bridge heeft dus inderdaad geen Quality Label meer.
Olde Vechte
Olde Vechte is een organisatie die al lang Europese vrijwilligers ontvangt. De organisatie beschikt over een Quality Label om Europese vrijwilligers te ontvangen en is ook op dit moment nog actief in het programma. Zij ontvangen een relatief groot aantal vrijwilligers per jaar en we ontvangen positieve evaluaties.
Volgens ons monitoringsbeleid hebben we – mede naar aanleiding van enkele signalen van vrijwilligers – verschillende gesprekken met de organisatie gevoerd en afspraken gemaakt om de kwaliteit van de uitvoering van projecten te verhogen. Deze zijn tot nu toe voldoende opgevolgd en nageleefd.
Alle projecten worden door ons regelmatig gemonitord (zie beschrijving hieronder). Er zijn bij ons geen actuele misstanden bekend. Als die wel aan het licht zouden komen, zouden we hier direct op handelen. We nodigen vrijwilligers die signalen hebben graag uit om dit te melden zodat we hier opvolging aan kunnen geven.
- Wat zijn de eisen om aan deze subsidie te doen?
Alle organisaties die vrijwilligers via het European Solidarity Corps willen ontvangen, moeten hiervoor een aanvraag indienen. In deze aanvraag zetten ze uiteen op welke manier ze de ontvangst van vrijwilligers willen gaan inrichten. Het Nationaal Agentschap beoordeelt deze aanvragen.
De beoordeling doen we aan de hand van vaste criteria die op Europees niveau worden vastgesteld (zie bv. p. 46-47 van de programmagids European Solidarity Corps: European_solidarity_corps_guide_2025.pdf).
Als het gaat om de eisen die aan organisaties worden gesteld, kijken we onder andere naar:
- Of een organisatie voldoende leerzaam, nuttig en afwisselend vrijwilligerswerk kan bieden;
- Of er bij het vrijwilligerswerk geen sprake is van vervanging van betaald werk;
- Of vrijwilligers worden ingeroosterd conform de standaarden van het programma (30 tot 38 uur, met in ieder geval twee aaneengesloten vrije dagen).
- Of vrijwilligers voldoende begeleiding en supervisie krijgen in de werkzaamheden die zij uitvoeren;
- Of vrijwilligers een onafhankelijke mentor hebben, die hen kan bijstaan in het geval van vragen of conflicten;
- Of er geschikte accommodatie beschikbaar is voor vrijwilligers;
- Of er adequate plannen zijn om vrijwilligers te voorzien in maaltijden en een budget voor vrijetijdsbestedingen.
Als een aanvraag op deze en andere punten voldoende wordt beoordeeld, ontvangt een organisatie het Quality Label.
Organisaties met een Quality Label kunnen vervolgens subsidie bij het Nationaal Agentschap aanvragen. Met de subsidie worden de kosten die het ontvangen van vrijwilligers met zich meebrengt grotendeels gedekt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kosten voor accommodatie, hun maaltijden en uitgaven in de vrije tijd.
We vinden het belangrijk dat het vrijwilligerswerk plaatsvindt onder de juiste omstandigheden. We bezoeken organisaties die vrijwilligers ontvangen daarom geregeld om te monitoren of projecten conform de standaarden van het programma worden uitgevoerd. De frequentie van de bezoeken bepalen we onder andere op basis van de omvang van het project en eerdere monitoring. Tijdens die bezoeken wordt ook altijd gesproken met vrijwilligers. Alle vrijwilligers nemen daarnaast deel aan de trainingscyclus die we verzorgen ter ondersteuning van hun leertraject. In deze trainingen wordt actief geïnformeerd naar de omstandigheden waarin het vrijwilligerswerk plaatsvindt en het welzijn van de deelnemers.
Organisaties hebben de plicht om schriftelijk verantwoording aan ons af te leggen over hun projecten en melding te doen als er bijzonderheden zijn. Vrijwilligers krijgen de uitnodiging om na afloop van hun vrijwilligerservaring via een vragenlijst te delen hoe zij de kwaliteit van hun project beoordelen.
Alle signalen die we in het kader van onze monitoring ontvangen, verwerken we zo zorgvuldig mogelijk. Als je nog specifieke vragen hebt over de kwaliteitseisen van en monitoring binnen het European Solidarity Corps, beantwoorden we die natuurlijk graag.
- Hebben jullie contact met de IND over deze stichtingen?
Aan het European Solidarity Corps nemen niet alleen alle EU-lidstaten maar ook een groot aantal geassocieerde landen deel. Dat betekent dat er jongeren uit landen binnen en buiten de Schengenzone kunnen deelnemen aan het programma.
Om vrijwilligers van buiten de Schengenzone in Nederland te kunnen ontvangen, moeten ontvangende organisaties in Nederland de status van erkend referent bij de IND aanvragen.
Dit proces en ook het vervolg als een organisatie inderdaad erkend referent wordt, staan verder los van het Nationaal Agentschap en onze monitoring.
Betrokken organisaties leggen apart verantwoording af aan het ons en aan de IND. Er is in principe geen contact tussen de IND en het Nationaal Agentschap, ook niet over de organisaties uit je bericht.
- Heeft ESC zicht op wat er in dit soort programma's gebeurt? Wat is de meest gewenste uitkomst van deze uitwisselingsprogramma's?
Het doel van het European Solidarity Corps is drieledig:
- Ten eerste verbreden we de horizon van jongeren door hen een waardevolle ervaring in het buitenland te bieden. Door zich vrijwillig in te zetten, ontwikkelen zij nieuwe vaardigheden en worden zij gestimuleerd om zich ook in hun latere leven actief in te zetten voor de maatschappij.
- Ten tweede versterken we maatschappelijke organisaties in hun missie. Zij kunnen door de inzet van Europese vrijwilligers projecten realiseren die zonder hen niet op dezelfde manier mogelijk waren geweest. Bovendien ontwikkelen de deelnemende organisaties ook door de ideeën van de jonge vrijwilligers (vaak ondervertegenwoordigd in vrijwilligersorganisaties) en de invloed van/input uit andere culturen.
- Ten derde komt het werk van de vrijwilligers vaak rechtstreeks ten goede aan (kwetsbare) doelgroepen. Denk hierbij aan kinderen, ouderen, mensen met een beperking, et cetera. Zo blijft de impact van het programma niet alleen beperkt tot zij die direct betrokken zijn, maar profiteren ook lokale gemeenschappen.
We hebben zicht op hetgeen er gebeurt in de projecten door middel van onze monitoring (zie beschrijving hierboven). Hierdoor ontvangen we op verschillende momenten en van verschillende kanten informatie. Maar we zijn niet op dagelijkse basis op de hoogte van of betrokken bij alles wat er in een project gebeurt. Ontvangende organisaties zijn hoofdverantwoordelijk voor een uitvoering van de projecten volgens de richtlijnen van het programma.
- Wat kunnen jullie doen als er klachten binnenkomen over een organisatie? Is dat wel eens gebeurd in het verleden? Wat deden jullie dan?
Er nemen ieder jaar veel jongeren deel aan het programma. De meesten van hen hebben een fantastische ervaring die geheel in lijn is met de doelen van het programma. Maar soms zijn vrijwilligers minder tevreden over wat er gebeurt in hun project.
In eerste instantie moedigen we vrijwilligers aan om klachten bespreekbaar te maken met hun organisatie, al dan niet met de hulp van hun mentor.
Lukt het niet om met de partijen ter plaatse tot een goede oplossing te komen, dan hebben vrijwilligers de mogelijkheid om contact op te nemen met hun ondersteunende organisatie in hun thuisland. Deze organisatie heeft ook een Quality Label, kent het programma goed en kan bemiddelen tussen de organisatie en de vrijwilliger.
Komen organisaties en vrijwilligers er onderling niet uit, dan kunnen vrijwilligers altijd met hun klacht terecht bij het Nationaal Agentschap. Alle vrijwilligers ontvangen deze informatie in onze trainingen en in een Europese infokit bij de start van hun project.
In de praktijk ontvangen we tussen de 2 en 5 klachten per jaar over Europees vrijwilligerswerk. Afhankelijk van de ernst van de klacht en het overleg dat er al heeft plaatsgevonden tussen vrijwilliger, ontvangende organisatie en ondersteunende organisatie, bepalen we hoe we een klacht behandelen. Veiligheid van de vrijwilligers staat hierbij altijd voorop. Als we de impressie hebben dat die veiligheid in het geding is, handelen we direct.
In de meeste gevallen voeren we naar aanleiding van een klacht aparte gesprekken met de organisatie en de vrijwilliger. Soms hebben we ook contact met andere vrijwilligers die tegelijkertijd op dezelfde locatie verblijven, om te bepalen of zij eenzelfde ervaring hebben.
Op basis van de inhoud van de gesprekken bepalen we de vervolgstappen. Als we constateren dat er zaken zijn gebeurd die niet voldoen aan de kwaliteitsstandaarden van het programma, maken we afspraken om herhaling te voorkomen en/of geven we de organisatie de instructie om binnen een redelijke termijn een verbeterplan uit te voeren. Als de situatie terugkeert en/of niet verbetert, hebben we de mogelijkheid om het Quality Label van een organisatie te schorsen.
- Meerdere vrijwilligers hebben aangegeven contact te hebben gezocht met de tussenorganisatie en/of met jullie over de omstandigheden. Zij moesten ander werk doen dan werd afgesproken en werden onprettig behandeld. In sommige gevallen werden zij bedreigd, dat hun leefgeld niet zou worden uitgekeerd als zij het werk niet zouden doen of dat ze terug zouden worden gestuurd naar hun thuisland, ze moesten werken voor de lokale appelboer en hun salaris inleveren bij de eigenaar van de stichting. Sommigen van hen hebben lang last gehad van hun periode als vrijwilliger. Wat is daarop jullie reactie?
Alles in ons programma is erop gericht om de ontwikkeling van jongeren te versterken. Dat er jongeren zijn voor wie dit niet het geval is geweest en die zelfs last hebben gehad van hun vrijwilligersperiode vinden we dan ook heel erg, juist daarom. We nemen de manier waarop vrijwilligers hun projecten beleven heel serieus.
De situaties die je noemt, zijn op geen enkele manier acceptabel en hadden niet mogen gebeuren. Waar deze bij ons bekend zijn geworden (zoals de situatie waarbij een vrijwilliger aangaf dat er werd gedreigd met gedwongen terugkeer naar het thuisland of het inhouden van leefgeld), hebben we maatregelen genomen. Waar deze bij ons niet bekend zijn geworden (zoals de situatie m.b.t. het werken bij een appelboer), hebben we dat helaas niet kunnen doen. Dat betreuren we zeer. We zetten ons actief in om dit soort situaties te voorkomen en te bestrijden. Dat blijven we ook nu en in de toekomst doen.
- Ik zag meerdere negatieve, kritisch ingevulde evaluaties in voor vrijwilligersprojecten bij Atlantic Bridge en de Olde Vechte. Ik sprak deelnemers die de (tussen)organisatie hebben benaderd met klachten over hun vrijwilligersperiode, zij voelde zich daarna niet geholpen. Wat is de reden dat deze klachten niet zijn opgepakt? Ik wil jullie graag de kans geven om hierop te reageren.
Alle klachten en signalen die het Nationaal Agentschap heeft ontvangen, hebben we serieus bekeken. En daar is actie op ondernomen. Dit geldt voor zowel Atlantic Bridge als Olde Vechte. Als er signalen zijn die niet bij ons, maar alleen bij andere organisaties gemeld zijn (en vervolgens daar niet goed zijn opgepakt of doorgezet), hebben we daar helaas niet op kunnen handelen. Dat hadden we graag anders gezien, zeker voor de vrijwilligers in kwestie.
- Wat is de reden dat de stichting Atlantic Bridge geen Quality Label meer bevat?
We hebben de Accreditatie van Atlantic Bridge in april 2021 geschorst omdat we hebben geconstateerd dat de organisatie haar project niet volgens de kwaliteitsstandaarden van het programma uitvoerde. De afspraken die we hadden gemaakt over de vrijwilligerstaken en de coördinatie werden niet nageleefd. Zo zagen we bijvoorbeeld dat vrijwilligers taken uitvoerden waar ze niet verantwoordelijk voor zouden moeten zijn (zoals grasmaaien bij het huis van de coördinator) en werd hun privacy onvoldoende gerespecteerd. Ook ontvingen ze niet de vergoedingen waar ze wel recht op hadden. Op basis van de situatie in 2020 (zie boven) hadden we geen vertrouwen meer in het vermogen van de organisatie om dit te verbeteren. De Accreditatie is in april 2021 daarom geschorst. Op 31-12-2021 is deze automatisch verlopen.
- Ik heb een vraag over subsidie voor stichting De Olde Vechte in Ommen. In 2022 ontving het €217.387,00 euro in 2023 €241.982,00 in 2024 €228.711,00 en in 2025 €230.461,00. Eerder zag ik in online-documenten dat de stichting in 2019 €549.516,34, in 2020 €534.999 en in 2021 €147.389 ontving. Deze documenten zijn offline gehaald. Kan u bevestigen dat deze bedragen van 2019 tot 2021 correct zijn?
We maken in ons programma onderscheid tussen de toegekende subsidie en de vastgestelde subsidie.
De toegekende subsidie is het bedrag dat we toekennen na aanvraag van een organisatie.
De vastgestelde subsidie is het bedrag dat we vaststellen na uitvoer van het project. Dat is het bedrag dat een organisatie uiteindelijk ontvangt.
De vastgestelde subsidie is altijd gelijk aan of lager dan de toegekende subsidie. Dat komt omdat organisaties een project soms niet volledig (kunnen) uitvoeren. Dit kan b.v. te maken hebben met de effecten van de coronapandemie, waardoor minder vrijwilligers in Nederland ontvangen konden worden. Maar soms komt het ook voor dat een vrijwilliger uit eigen beweging eerder naar huis gaat of heeft een organisatie tijdelijk minder capaciteit om vrijwilligers te ontvangen dan van tevoren voorzien. Dit leidt allemaal tot een lagere vastgestelde subsidie. Ook kunnen we de subsidie lager vaststellen als er sprake is van ernstig onderpresteren.
We kunnen bevestigen dat de genoemde informatie over toegekende bedragen klopt, m.u.v. het bedrag voor 2019. Dit was €674.606,34. In alle gevallen is de subsidie lager vastgesteld dan de toegekende subsidie omdat projecten niet volledig zijn uitgevoerd zoals gepland.
- Hetzelfde geldt voor de stichting Atlantic Bridge, klopt het dat deze stichting in 2019 € 57180 en in 2020 € 66360 ontving?
We kunnen bevestigen dat dit toegekende bedragen zijn . Ook in deze beide gevallen is de subsidie lager vastgesteld omdat de projecten niet volledig zijn uitgevoerd zoals gepland.
- Hoeveel vrijwilligers gingen er de afgelopen vijf jaar naar Nederland via dit uitwisselingstraject?
Omdat de registratie van het aantal vrijwilligers per land alleen betrouwbaar te achterhalen is vanaf 2022, zullen we de gegevens over deze jaren delen.
In 2022 kwamen 150 vrijwilligers naar Nederland om vrijwilligerswerk te doen. In 2023 waren dat er 209. Voor 2024 zijn de gegevens incompleet omdat sommige projecten nog afgerond moeten worden, maar gaat het in ieder geval om 237 vrijwilligers. In 2025 zijn tot nu toe 307 vrijwilligers gestart in Nederland.
Tot zover je vragen. Het is een uitgebreide toelichting geworden. Ik hoop dat het lukt om deze op een zorgvuldige manier te verwerken.
We zijn geschrokken van het feit dat er van de situatie bij Atlantic Bridge zelfs melding van mensenhandel is gedaan – dit is voor ons nieuwe informatie. Ook waren we niet bekend met de betrokkenheid van een advocaat bij deze zaak.
IND
Reactie van de IND op vragen van Argos.
- Controleren jullie de bedrijven die erkend referentschap hebben gekregen voor de uitwisselingsregeling ook achteraf? Zo ja, hoe vaak evalueren jullie het erkend referentschap?
Erkend referentschap wordt in principe toegekend voor onbepaalde tijd. Een erkend referent moet blijven voldoen aan de voorwaarden voor erkenning en daarnaast moet de erkend referent zich aan de plichten houden die horen bij het erkend referentschap: de zorgplicht, de informatieplicht en de administratieplicht. De IND kan steekproeven doen om te controleren of een erkend referent zich houdt aan de verplichtingen. Daarnaast acteert de IND op signalen zoals meldingen van misbruik of misstanden.
In 2022 en 2024 zijn alle erkend referentschappen in deze doelgroep steekproefsgewijs getoetst.
Voor meer informatie hoe de IND controleert zie de IND website: https://ind.nl/nl/bestuurlijke-boete-bij-niet-voldoen-aan-plichten
- Klopt het dat jullie m.b.t. deze regeling geen erkend referentschappen hebben ingetrokken?
Nee, dit klopt niet. Er zijn in de afgelopen jaren enkele erkend referentschappen ingetrokken van organisaties die vallen binnen deze doelgroep (uitwisselingsprogramma’s). Overigens kan een intrekking op eigen verzoek gebeuren omdat de organisatie de activiteiten niet meer voortzet.
- De programma's waar deze vrijwilligers terechtkomen worden veelal gesubsidieerd door onder meer Erasmus+ en het European Solidarity Corps, hebben jullie contact met deze organisaties over de inhoud van deze programma's?
De IND onderhoudt het contact met de koepelorganisatie waar de twee genoemde programma’s onder vallen, namelijk het Nederlands Jeugd Instituut (NJi)
- Heeft de IND zicht op wat er in dit soort programma's gebeurt? Wat is de meest gewenste uitkomst van deze uitwisselingsprogramma's? Is dit een verantwoordelijkheid van de IND?
Het toezicht op erkend referenten is vastgelegd in de Wet Modern Migratiebeleid en is in beginsel voor alle erkend referenten gelijk. Het ziet altijd toe op de drie MoMi-plichten (zorg-, informatie- en administratieplicht) en de controle op de voorwaarden die zijn gesteld om in aanmerking te komen voor erkend referentschap.
Wanneer de IND een aanvraag ontvangt voor erkend referentschap voor culturele uitwisseling in het kader van Europees vrijwilligerswerk dan wordt beoordeeld of de organisatie een culturele doelstelling nastreeft. In de voorwaarden is onder andere opgenomen dat men een vrijwilligersverklaring van het UWV moet overleggen. Het UWV toetst bv. of de beschreven activiteiten onder vrijwilligerswerk vallen. De IND controleert daarna o.a. of de aangeleverde informatie op de IND-aanvraagformulieren overeenkomt met de vrijwilligersverklaring. Na goedkeuring van het uitwisselingsprogramma houdt de IND toezicht op de naleving ervan. In de bijlage staat beschreven welke informatie in het uitwisselingsprogramma moet staan.
Steekproefsgewijs voert de IND controles uit om na te gaan of een referent zich houdt aan de verplichtingen en voorwaarden.
- Wat kan de IND doen als zij op de hoogte worden gesteld van misstanden binnen de organisaties die erkend referent zijn? Is dat wel eens voorgekomen in het verleden?
Bij constatering van onregelmatigheden, onduidelijkheden of overtredingen van verplichtingen kan de IND bijvoorbeeld in gesprek gaan met een erkend referent. De IND kan ook waarschuwingen geven en/of boetes opleggen en in uiterste gevallen wordt de erkenning ingetrokken. Welk handhavingsinstrument wanneer wordt ingezet verschilt per zaak en is van diverse factoren afhankelijk. Dit betreft altijd maatwerkbeslissingen.
- Ik lees in jullie regelement dat de IND een erkend referentschap kan intrekken als de IND bekend raakt met de omstandigheid dat er aangifte is gedaan tegen de referent of dat er een opsporingsonderzoek is opgestart of vervolging is ingesteld tegen de referent. Ook als de NLA onderzoek naar fraude door de referent instelt in verband met het niet naleven van de wet vreemdelingen of de wet minimumloon klopt dat? Geldt dit ook als de NLA een onderzoek naar mensenhandel instelt?
De intrekking van een erkend referentschap kan het gevolg zijn van een aangifte, een rechterlijke uitspraak of onderzoeksuitkomsten.
Zie ook de Vreemdelingencirculaire B1/2.2:
Op grond van artikel 2f, eerste lid, Vw juncto artikel 1.22 Vb schorst de IND de erkenning als referent omdat ernstige twijfels bestaan over de betrouwbaarheid van de erkend referent als één van de volgende omstandigheden zich voordoet:
•de IND doet aangifte bij de officier van justitie of bij een van zijn hulpofficieren tegen de referent of raakt bekend met de omstandigheid dat een ander overheidsorgaan aangifte heeft gedaan tegen de referent, dat er een opsporingsonderzoek is opgestart of vervolging is ingesteld tegen de referent;
•de IND heeft een klacht ingediend tegen een referent bij de Landelijke Commissie Gedragscode internationale student in het Nederlands hoger onderwijs;
•de Inspectie van het Onderwijs heeft een onderzoek ingesteld naar een referent; of
•de NLA heeft een onderzoek naar fraude door de referent ingesteld in verband met het niet naleven van bepalingen uit de Wav of de Wml.
- Er zijn wel vaker misstanden aangetoond bij soortgelijke regelingen, waarom is het toch belangrijk dat deze regelingen blijven bestaan? Wat zou er nodig zijn om misstanden tegen te gaan?
Voor vragen over het doel van het beleid verwijzen we naar het ministerie Asiel en Migratie.
Misstanden kunnen worden tegengegaan door hiervan meldingen te doen bij de IND. Dit kan telefonisch of via de website.
- In mijn uitzending behandel ik een casus waarbij meerdere vrijwilligers zich uitgebuit en misbruikt voelde door de stichting waar zij terecht kwamen, het gaat om toen erkend referent Atlantic Bridge. Een van hen deed aangifte mensenhandel en de NLA deed onderzoek naar de zaak (de zaak werd geseponeerd). De misstanden werden gemeld bij de IND, onder meer meermaals door de advocaat van het slachtoffer, in bijvoorbeeld mei 2021. De stichting bleef echter tot in ieder geval 2024 erkend referent bij de IND en haalde meer vrijwilligers naar Nederland die in dezelfde situatie terechtkwamen en zich ook weer bij de advocaat meldde. Ik weet dat jullie niet in kunnen gaan op casuïstiek maar wil jullie graag de gelegenheid geven om hierop te kunnen reageren.
De IND is uiteraard bekend met dit dossier en heeft hier destijds maatregelen in genomen. We gaan niet in op specifieke dossiers.
Goed om te weten, elk signaal wordt door ons opgepakt. Als een erkend referent betrokken is in een onderzoek is, houdt de IND verscherpt toezicht.
- Hoeveel aanvragen voor verblijfsvergunningen voor particuliere uitwisseling en Europees vrijwilligerswerk zijn sinds 2019 ingediend?
2019: 170
2020: 60
2021: 70
2022: 120
2023: 80
2024: 80
2025 tot op heden: 50
Totaal: 640
- En hoeveel daarvan zijn ingewilligd?
630 inwilligingen
Arbeidsinspectie
Lees hier het weerwoord van de Arbeidsinspectie.
Meldingen van vrijwilligers worden niet bijgehouden, want dan is er geen sprake van een arbeidsrelatie, zoals tussen een werkgever en werknemer. Wij zien daarop toe; verder hebben wij geen bevoegdheid.
Hopelijk begrijp je dat wij sowieso niet kunnen ingaan op eventuele individuele casuïstiek. We mogen en geven geen informatie over eventuele handhavingstrajecten, dan wel informatie op bedrijfsniveau. Dat mag niet vanuit de Arbeidsomstandighedenwet.
Merel Hoogendoorn
Advocaat

Tesseltje de Lange
Hoogleraar Europees Migratierecht aan de Radboud Universiteit

Marko Vlaming
Jongerenwerker Olde Vechte Foundation

Rosalia
Slachtoffer
Echte naam bekend bij de redactie

Salome Sandroshvili
Slachtoffer
