Al 28 jaar bijt Argos zich vast in spraakmakende dossiers. Een daarvan is de zaak van spion en vader van de Pakistaanse atoombom Abdul Khan. Argos heeft tussen 2004 en 2022 verschillende uitzendingen gewijd aan deze zaak, een kwestie van wereldbelang: de 'Islamitische' atoombom.
Foto: © T. MUGHAL/EPA
Door de oorlog in Oekraïne zijn we ons er opnieuw van bewust dat ze er nog steeds zijn en welke gevaren ervan uitgaan: kernwapens. Negen landen beschikken erover, waaronder Pakistan. Hoe dat land een nucleaire macht werd en welke rol Nederland daarbij speelde, is nooit helemaal opgehelderd. Vrijgegeven diplomatieke berichten van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken lichten een tipje van de sluier op.
Door de oorlog in Oekraïne zijn we ons er opnieuw van bewust dat ze er nog steeds zijn en welke gevaren ervan uitgaan: kernwapens. Negen landen beschikken erover, waaronder ook Pakistan. Hoe dat land een nucleaire macht werd en welke rol Nederland daarbij speelde, is nooit helemaal opgehelderd. Vrijgegeven documenten van de CIA lichten een tipje van de sluier op.
In 1979 komt aan het licht dat atoomgeleerde Abdul Khan bij Urenco in Almelo gespioneerd heeft en kennis van uraniumverrijking heeft gestolen toen hij daar werkte van 1972 tot 1976. Deze kennis gebruikte hij om Pakistan te helpen bij het maken van een atoombom. In 2004 blijkt dat hij zijn nucleaire kennis ook naar Libië, Noord-Korea en Iran heeft doorgevoerd.
In de loop van dit proces deed Argos een aantal keer onderzoek hiernaar, waarbij verschillende vraagstukken aan bod kwamen. Hoe Pakistan aan zijn atoombom kwam en hoe de gegevens voor het maken van de bom werden geëxporteerd naar Iran, Libië en Noord Korea. Over de beschamende rol die Nederland speelt in het netwerk van atoomspionage (Khan stal de atoomgeheimen bij Urenco in Almelo) en zakenlieden – met in de hoofdrol de Nederlander Henk Slebos - die het mogelijk maakten dat Pakistan de bom kreeg en kon exporteren. En met name over de rol van de Nederlandse overheid in dit mislukte verhaal van non-proliferatie.
In eerdere uitzendingen is onthuld dat het heel vreemd is dat Khan nooit veroordeeld is in Nederland voor zijn spionage bij Urenco in Almelo. Uiteindelijk leidt ons onderzoek in 2006, in samenwerking met journalisten van de Japanse tv, tot een wereldprimeur: oud-premier Lubbers onthult dat Abdul Khan op verzoek van de CIA in de jaren tachtig niet door Nederland is aangehouden en vervolgd.
Abdul Qadeer Khan bekende in 2015 openlijk schuld. Daarvoor is hij in 1983 veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf door de rechtbank in Amsterdam. Dat vonnis is in hoger beroep vernietigd omdat de dagvaarding niet in orde was. Een vormfout dus. Waarom heeft de Nederlandse Staat Khan toen niet opnieuw voor de rechter gebracht? Waarom heeft Nederland de vader van de islamitische atoombom laten lopen?
Onder druk van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA heeft Nederland er twee keer van afgezien om de Pakistaanse atoomspion Khan aan te pakken. Deze onthulling van ex-premier Ruud Lubbers in Argos baarde veel opzien in binnen- en buitenland. De Japanse programmamaker Daisuke Koyama werkte bij zijn reconstructie samen met Argos. Wat wisten de CIA en de BVD? Een opmerkelijk interview met een onverdachte bron.
In Istanbul was dit de zoveelste zitting in een jaren slepende zaak tegen zakenlieden in het netwerk van de Pakistaanse atoomspion Abdul Khan. Een van de verdachten is een Nederlander: Henk Slebos. Maar hij was deze week niet bij de rechtszaak. Waarom niet? Het lijkt erop dat Nederland bij dit proces in Turkije niet erg behulpzaam is geweest. En het is niet de eerste keer dat Nederland moeilijk doet bij de berechting van mensen uit het netwerk van Khan. Hoe kan dat? Saboteert Nederland moedwillig de vervolging van zakenlieden uit het Khan-netwerk? En zo ja, waarom dan? Argos over de onmacht en de onwil om de illegale verspreiders van atoomwapens achter slot en grendel te krijgen.
Richard Barlow, ex-medewerker bij de CIA, deed lange tijd onderzoek naar het nucleaire kernwapenprogramma van Pakistan. Tot de dag van vandaag is hij het niet eens met de beslissingen die de Amerikaanse overheid toenterdijd heeft genomen. In het onderstaande interview schijnt hij licht op de zaak.
Hij was dé CIA-specialist op het gebied van Pakistans atoomgeheimen, maar Richard Barlow werd ontslagen nadat hij tegenover het Congres hierover de alarmbel luidde. De oud-inlichtingenofficier woont nu berooid in een camper en kijkt verbitterd terug op de ‘historische vergissing’ waardoor regimes als Noord-Korea en Iran nucleaire machten werden.
