Dit blijkt uit het feitenrelaas dat ZonMw in opdracht van toenmalig minister Schippers van VWS heeft opgesteld. Schippers’ opvolger Hugo de Jonge stuurde de gegevens woensdag naar de Tweede Kamer.
Van de 144 aanvragen werd de helft daadwerkelijk gehonoreerd. De kans op succes (50 procent) was daarmee vele malen groter dan gemiddeld. Normaliter ligt de kans op subsidie in een dergelijke procedure op 10-15 procent.
Naast de aanvragen met een directe betrokkenheid, zijn er nog eens 1063 aanvragen ingediend waarbij er sprake was van indirecte betrokkenheid van commissieleden. Van indirecte betrokkenheid is sprake als een commissielid bijvoorbeeld een arbeids- of familierelatie met de projectaanvrager heeft. Van die aanvragen werden er 484 gehonoreerd.
Bij elkaar gaat het om ruim 150 miljoen euro subsidiegeld (22 procent van het totaal) dat tussen 2010 en 2015 is toegekend aan projecten waarbij commissieleden direct of indirect betrokken waren.
Aanleiding voor het onderzoek was de uitzending van Argos van 30 september. Daaruit bleek dat ZonMw de schijn van belangenverstrengeling niet had vermeden in een subsidieronde uit 2015. Bij het programma Goed Gebruik Geneesmiddelen hadden zeven van de zeventien beoordelende commissieleden zelf een subsidieaanvraag ingediend. Een lid deed zelfs mee met vijf projectvoorstellen. De externe bezwarencommissie van ZonMw oordeelde dat ZonMw in strijd met de Algemene wet bestuursrecht had gehandeld. Na de uitzending wilde minister Schippers weten hoe vaak dit is voorgekomen.
Argos berichtte half oktober al op basis van eigen onderzoek dat zeker 38 gesubsidieerde voorstellen uit de koker kwamen van eigen leden van de betreffende programmacommissie – en dat dit waarschijnlijk slechts het topje van de ijsberg was.
Minister De Jonge van VWS meldt de Tweede Kamer dat het sinds 2016 niet meer is voorgekomen dat commissieleden een eigen aanvraag in dezelfde subsidieronde doen. Wel blijkt uit het feitenrelaas van ZonMw dat leden van de beoordelingscommissie nog steeds indirect zijn betrokken: in 2016 bij 286 aanvragen en in 2017 (tot 1 oktober) bij 208 aanvragen. Ook hier blijkt de kans op succes groter dan gemiddeld.
Minister De Jonge heeft de Tweede Kamer laten weten dat de werkwijze van ZonMw verder wordt aangescherpt om in de toekomst de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Zo gaat ZonMw meer inzicht geven in de beoordeling van de subsidieverzoeken en wordt de uitzonderingsclausule uit de gedragscode geschrapt die de mogelijkheid bood om als beoordelaar tevens een eigen subsidieaanvraag in te dienen.
